ABN Amro legde bij de publicatie van de jaarcijfers over 2015 de nadruk op de risico’s van de lage rente. Maar de impact van de lage rente waarmee de bank te maken is tot nu toe beperkt tot afwezig. Beleggers kunnen dan ook beter kijken naar eventuele andere risico’s die de bank loopt.
In het cijferrapport noemde bestuursvoorzitter Gerrit Zalm expliciet de lage rente als een belangrijk risico voor ABN. Aangezien de renteinkomsten de belangrijkste inkomstenbron zijn voor een bank, zijn die voor de winstgevendheid en de financiële positie heel belangrijk.
Maar hoe groot is dit risico eigenlijk? Kijkend naar de ontwikkeling van de rente-inkomsten van ABN Amro tot nu toe valt het wel mee.
Vanaf begin 2014 is de Nederlandse tienjaarsrente in een rechte lijn omlaag gegaan van net boven de 2 procent naar een dieptepunt net boven de 0 procent vorig voorjaar. Daarna is de rente weer opgelopen boven de 1 procent om daarna weer te zakken naar circa 0,4 procent nu.
De kortlopende rente bevindt zich op een nog extremer niveau. De 1-maands euribor stond heel 2014 net boven de nul en zakte ongeveer een jaar geleden onder deze grens om daar tot op heden niet bovenuit te komen.
Wat deed de rentemarge van ABN Amro in de tussentijd? Die steeg van 143 basispunten in het laatste kwartaal van 2013 naar 163 basispunten in het vierde kwartaal van 2014. Over de afgelopen vier kwartalen stond de rentemarge op gemiddeld 146 basispunten. De rente-inkomsten van de bank lijken dus goed bestand tegen de lage rente.
Er is ook relatief weinig ondersteuning voor het idee dat lage rente leidt tot lagere renteinkomsten. Een studie van de Bundesbank vorige zomer kwam allereerst tot de conclusie dat de renteinkomsten op de lange termijn ongevoelig zijn voor de rentestand.
Wel heeft de huidige extreme situatie op de kapitaalmarkt volgens de studie geleid tot lagere marges op particuliere tegoeden. Dit is echter een effect waarvan verwacht mag worden dat het inmiddels wel is geabsorbeerd in de bankresultaten.
Ook een discussie die is opgekomen over de impact van negatieve rentes spreekt het idee tegen dat dit leidt tot krimpende marges. Een van de onbedoelde bijeffecten lijkt namelijk te zijn dat banken de rentes die ze rekenen voor kredieten verhogen omdat ze de rente die ze betalen aan spaarders niet te veel kunnen verlagen.
Deze ontwikkeling is in theorie slecht voor de financiering van de reële economie maar het geeft wel aan dat zelfs bij negatieve rentes banken wegen vinden om renteinkomsten overeind te houden.
Of de lage rente nou echt de grootste bedreiging voor ABN Amro is, lijkt daarom twijfelachtig. De risico’s lijken toch eerder in andere hoek te zitten. En dan komen mogelijke claims voor in het verleden verkochte producten in gedachten.
Een zo’n punt is de kwestie over de renteswaps die ABN Amro heeft verkocht aan MKB-bedrijven. In de cijfers voor het vierde kwartaal zat een extra voorziening voor compensatie van dit soort klanten.
ABN liet echter na om de precieze omvang van de voorziening te openbaren. Dit is opvallend omdat een andere voorziening, die voor euriborhypotheken, wel werd gekwantificeerd.
Een ander aandachtspunt is de blootstelling aan de energiesector. De bank heeft voor circa 13 miljard euro aan blootstelling maar stelde eerder dat slechts een klein deel hiervan echt gevoelig is voor de daling van de olieprijs. Dit standpunt werd woensdag nog eens herhaald.
Het zou goed kunnen dat de potentiële schade uit renteswapclaims of als gevolg van de olieprijsdaling beperkt is. In dat geval moet de conclusie eigenlijk zijn dat ABN Amro er bijna acht jaar na de crisis in Europees perspectief behoorlijk goed voorstaat. Hetzelfde geldt overigens voor ING.